اهمیت کار و تلاش از نظر قرآن

انسان تا زمانی که سخت کار نکند چیزی به دست نخواهد آورد

خداوند توجه را به آفرینش‌های باشکوه جلب می‌کند تا نشانه‌ای از برنامه‌ریزی مناسبی باشد که به نتایج شگفت انگیزی منجر می‌شود زیرا مسلمانان معتقدند که او هیچ چیز را به طور تصادفی خلق نمی‌کند. در ادامه با مقاله‌ی اهمیت کار و تلاش از نظر قرآن همراه ما باشید.

خداوند در قرآن چگونگی خلقت آسمان‌ها و زمین را در هفت روز بیان می‌کند و آن را نشانه‌ای برای بشر می‌داند. سپس قرآن به بشریت پیام می‌دهد که به زمین کمک مثبت کند، یعنی باید از آنچه آفریده شده به نفع خود استفاده کند. این که انسان جز آنچه برای آن تلاش می‌کند چیزی نمی‌تواند داشته باشد. ثمره کوشش او به زودی آشکار می‌شود، سپس پاداش کامل او را خواهد گرفت.

در این مقاله‌ در ابتدا به اهمیت کار و تلاش از منظر قرآن می‌پردازیم و به آیه‌هایی از کتاب قرآن درباره‌ی این موضوع اشاره می‌کنیم و در انتها مواردی از اشاره به کتاب نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و پیامبر اکرم (ص) به کار و تلاش می‌پردازیم:

نگاه قرآن به کار و تلاش انسان

در اسلام به کار اهمیت ویژه‌ای داده شده است تا جایی که فی نفسه عبادت محسوب می‌شود. اگرچه برخی معتقدند که به دلیل وقف خود در راه عبادت خدا، مجبور به کار نیستند، اما در واقع این برداشت نادرستی از مفهوم عبادت است. در کتاب احیاء علوم دینی ذکر شده است که حضرت عیسی علیه السلام روزی مردی را دید که تماماً خود را وقف عبادت کرده بود. وقتی از او پرسید که نان روزانه خود را چگونه به دست می‌آورید، مرد پاسخ داد که برادرش که کار می‌کرد برای او غذا تهیه می‌کرد. سپس عیسی به او گفت: «آن برادر تو دیندارتر از توست» (کتاب رزق، فصل 1).

بنابراین، اسلام دین پرستش خالق است که بخش اساسی آن عبادت برای بقا است. خداوند در قرآن به ما می‌فرماید که جهان هستی را طی کنیم و از همه منابع فراوانی که برای ما آفریده شده است استفاده کنیم.

اسلام دینی است که به پیروان خود دستور می‌دهد تا بخشی از یک جامعه کارگر و مولد باشند.

کار و تلاش در قرآن کریم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و آیات متعددی به تشویق انسان‌ها به کار و کوشش پرداخته‌اند.

اهمیت کار و تلاش در قرآن کریم

اهمیت کار و تلاش در قرآن کریم در چندین سوره و آیه به وضوح بیان شده است. در زیر به برخی از سوره‌ها و آیات مرتبط با این موضوع اشاره می‌شود:

سوره البقره (آیه 286)

“لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا”

این آیه نشان می‌دهد که خداوند هر فرد را بر اساس توانایی‌هایش مورد امتحان قرار می‌دهد و به تلاش و کوشش او در زندگی اهمیت می‌دهد.

“يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ”

در این آیه خداوند به مؤمنان توصیه می‌کند که از بهترین و پاک‌ترین اموال خود صدقه دهند، این آیه نشان‌دهنده اهمیت کار و تلاش برای کسب روزی حلال است.

سوره آل عمران (آیه  132 و139)

“وَلا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ”

این آیه به مؤمنان توصیه می‌کند که در تلاش برای دستیابی به اهداف خود سست نشوند و همواره به کار و کوشش ادامه دهند.

“وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ”

در این آیه به مؤمنان توصیه شده که در تلاش برای کسب روزی و برآورده کردن نیازهای خود کوشا باشند، این آیه به تلاش در راستای اطاعت از خداوند و پیامبر اشاره دارد که می‌تواند شامل تلاش اقتصادی نیز باشد.

سوره انشراح (آیات 5 و 6)

“فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا”

این آیات به انسان‌ها یادآوری می‌کند که پس از هر سختی، آسانی وجود دارد و باید در برابر مشکلات تلاش کنند.

سوره جاثیه (آیه 13)

“وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِنْهُ”

این آیه نشان می‌دهد که خداوند وسایل و امکانات را برای انسان‌ها فراهم کرده است تا از آن‌ها بهره‌برداری کنند و در زندگی خود تلاش کنند.

سوره مومنون (آیات 51-53)

در این آیات، خداوند به مؤمنان دستور می‌دهد که در کارهای خود کوشا باشند و از روزی که خداوند به آن‌ها داده است، بهره‌برداری کنند.

سوره زمر (آیه 10)

در این آیه آمده است:

“إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ”

این آیه نشان‌دهنده اهمیت صبر و تلاش در زندگی است و وعده پاداش بزرگ برای صابران را می‌دهد.

سوره انعام (آیه 165)

“وَهُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ الْأَرْضِ”

در این آیه خداوند به انسان‌ها یادآوری می‌کند که باید از نعمت‌هایی که به آن‌ها داده شده بهره‌برداری کنند این آیه تأکید بر مسئولیت انسان‌ها در مدیریت زمین و بهره‌برداری از منابع آن دارد.

سوره مومنون (آیه 39)

“وَأَنْتُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ”

این آیه به انسان‌ها یادآوری می‌کند که در زمین مستقر شده‌اند و باید برای تأمین معیشت خود تلاش کنند.

سوره هود (آیه 6)

“وَمَا مِن دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا”

این آیه نشان‌دهنده این است که خداوند روزی همه موجودات را تأمین می‌کند، اما انسان‌ها باید در کسب روزی تلاش کنند.

سوره جمعه (آیه 10)

“فَإِذَا قُدِّيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ”

این آیه به مؤمنان دستور می‌دهد که پس از نماز، در زمین بگردند و برای کسب روزی تلاش کنند.

اگر به تفسیر بیشتر آیات علاقه مند هستید می توانید با کمک محصولات انتشارات قلم بصیر به راحتی به این هدف برسید.

021-66960950

برخی از نکات کلیدی

– تاکید بر تلاش و کوشش

«وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى»

این آیه نشان می‌دهد که تلاش انسان مورد مشاهده و ارزیابی قرار می‌گیرد.

– کار به عنوان عبادت

در اسلام، کار و تلاش نه تنها یک فعالیت اقتصادی بلکه یک عمل عبادی نیز محسوب می‌شود. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: «کسب حلال واجب است» و این نشان‌دهنده اهمیت کار در دین اسلام است.

– پاداش الهی برای تلاشگران

قرآن به مؤمنان وعده می‌دهد که تلاش‌هایشان بی‌پاداش نخواهد ماند. در آیه‌ای آمده است:

«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا»

این آیه به وضوح نشان می‌دهد که ایمان و عمل صالح (که شامل کار و تلاش نیز می‌شود) موجب پاداش‌های الهی خواهد شد.

– تلاش برای بهبود جامعه

کار و تلاش نه تنها برای فرد بلکه برای جامعه نیز مهم است. قرآن مسلمانان را به همکاری و کمک به یکدیگر در راستای خیر و نیکی دعوت می‌کند:

«وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى»

-خودکفایی و استقلال

اسلام به خودکفایی و استقلال اقتصادی تأکید دارد. در قرآن آمده است که انسان باید تلاش کند تا نیازهای خود را برآورده سازد و به دیگران وابسته نباشد.

– ضرورت برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری

قرآن کریم بر اهمیت برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری در زندگی تأکید می‌کند. انسان باید با نیت خالص و هدف مشخص، به کار و تلاش بپردازد.

توجه پیامبر اکرم (ص) به کار و تلاش

حضرت محمد در دستورات خود به مسلمانان در این زمینه، بین عبادت و کار تعادل برقرار می‌کند. پس از آنجا که مسلمانان باید در عبادات خود ثابت قدم باشند، برای امرار معاش نیز باید سخت کوشند. همچنین پیامبر اکرم (ص) در توصیه مسلمانان به اهمیت کار، رزق گرفتن از کار را از عبادات پسندیده دانسته است. در روایات او ثبت شده است که چگونه مردی را که با گدایی نزد او می‌آمد، با آموزش کار کردن و تأمین زندگی خود، به عضوی سازنده جامعه تبدیل کرد.

خود حضرت محمد که در اسلام از مظاهر فضایل به شمار می‌رود، برای پناه بردن به خدا از تنبلی یا بطالت دعا می‌کرد. حتی قبل از اینکه به عنوان رسول خدا انتخاب شود، فردی سخت کوش بود. این امر موجب احترام صاحب کارش خدیجه برای او شد که بعداً به دلیل همه محاسن و کراماتی که در او دید به او پیشنهاد ازدواج داد.

پیغمبر اکرم فقط به اشاره مستقیم اکتفا نمی‌کردند که به مردم بگویند کار و تلاش کنند با روش های مختلف روحیه کار و تلاش را در مردم زنده می‌کردند. وقتی جوانی را می دید که از جوانی و سلامت او خوشش می‌آمد از او دو سوال می‌کرد. می‌پرسید ازدواج کردی؟ شغل داری؟ اگر آن جوان میگفت ازدواج نکردم و شغلی هم ندارم پیغمبر می‌فرمود: این جوان از چشمم افتاد. یعنی مردم را با اینجور روش‌ها متوجه اهمیت کار و تلاش می‌کرد.

اهمیت کار و تلاش در نهج البلاغه

نهج البلاغه یکی از مهم‌ترین منابع اسلامی و ادبیات عربی است که شامل سخنان، نامه‌ها و خطبه‌های امام علی (ع) می‌باشد. در این کتاب، اهمیت کار و تلاش به وضوح مورد تأکید قرار گرفته است.

نکات کلیدی درباره اهمیت کار و تلاش در نهج البلاغه:

1. ارزش کار: امام علی (ع) به کار و تلاش به عنوان یک عبادت نگاه می‌کند و آن را راهی برای نزدیک شدن به خداوند می‌داند. او معتقد است که کار کردن نه تنها موجب تأمین معیشت می‌شود، بلکه باعث رشد و ترقی فرد و جامعه نیز می‌گردد.
2. تلاش و کوشش: در سخنان امام، تلاش و کوشش به عنوان یک ویژگی برجسته انسانی معرفی می‌شود. او به این نکته اشاره دارد که انسان باید همواره در پی کسب علم و دانش و بهبود وضعیت خود باشد.
3. پیشرفت اجتماعی: امام علی (ع) بر این باور است که کار و تلاش فردی نه تنها به نفع خود فرد است، بلکه جامعه را نیز تقویت می‌کند. او تأکید می‌کند که هر فردی باید مسئولیت خود را در قبال جامعه به خوبی انجام دهد.
4. خودکفایی: در نهج البلاغه، خودکفایی از طریق کار و تلاش مورد تأکید قرار گرفته است. امام علی (ع) به پیروان خود توصیه می‌کند که به جای تکیه بر دیگران، باید به توانایی‌های خود اعتماد کنند و با تلاش مستمر به موفقیت دست یابند.
5. مقابله با تنبلی: امام علی (ع) به شدت با تنبلی و سستی مخالفت می‌کند و آن را مانعی بزرگ بر سر راه پیشرفت فردی و اجتماعی می‌داند. او بر این باور است که انسان باید همواره در تلاش باشد و از فرصت‌ها بهره‌برداری کند.

اهمیت کار و تلاش در صحیفه سجادیه

صحیفیه سجادیه به دعاهایی امام زین العابدین (ع) معروف است. اهمیت کار و تلاش نیز در این اثر معنوی به وضوح قابل مشاهده است.

در زیر به برخی نکات کلیدی در مورد اهمیت کار و تلاش در صحیفه سجادیه اشاره می‌شود:

– دعای برای توفیق در کار

امام زین العابدین (ع) در دعاهای خود از خداوند درخواست می‌کند که او را در کارهای نیک و مفید یاری کند. این نشان‌دهنده اهمیت تلاش و کوشش در انجام کارهای مثبت و سازنده است.

– تلاش برای رضایت خداوند

در صحیفه سجادیه، تأکید بر این است که انسان باید در تلاش‌های خود نیت خالص داشته باشد و هدف اصلی او باید کسب رضایت خداوند باشد. این نیت، کار را به عبادتی تبدیل می‌کند.

– استقامت و صبر

امام زین العابدین (ع) در دعای خود به صبر و استقامت در برابر مشکلات اشاره می‌کند. این نکته نشان‌دهنده اهمیت استمرار در تلاش و کار حتی در شرایط دشوار است.

– توجه به مسئولیت اجتماعی

در صحیفه سجادیه، امام (ع) بر اهمیت مسئولیت‌پذیری نسبت به دیگران تأکید دارد. کار و تلاش نه تنها برای تأمین معیشت فردی، بلکه برای کمک به جامعه نیز ضروری است.

– درخواست هدایت و علم

امام زین العابدین (ع) در دعاهای خود از خداوند درخواست علم و آگاهی می‌کند. این نشان می‌دهد که تلاش برای یادگیری و کسب دانش یکی از ارکان مهم کار و فعالیت انسانی است.

– نقد تنبلی و سستی

در صحیفه سجادیه، امام (ع) به سستی و تنبلی اشاره کرده و از خداوند درخواست می‌کند که او را از این ویژگی‌ها دور کند. این بیانگر اهمیت فعالیت و تلاش مستمر در زندگی است.

نتیجه‌گیری

کار و تلاش در قرآن کریم نه تنها به عنوان یک وظیفه اجتماعی بلکه به عنوان یک عبادت و راهی برای نزدیک شدن به خداوند مطرح شده است.

این مفهوم می‌تواند به عنوان یک محور اصلی در زندگی شما قرار گیرد تا خودتان و اطرافیانتان را به اهمیت کار و کوشش در زندگی‌ آگاه سازید. محصولات انتشارات قلم قرآنی بصیر بی شک می‌توانند شما را در این مسیر یاری کنند.

021-66960950